gerda nothmann overleefde de holocaust dankzij philips. op een foto uit de jaren negentig zie je haar samen met frits philips. ze schudt hem de hand. "om hem te bedanken voor het feit dat philips haar in de oorlog het leven heeft gered", legt sanne van heijst uit bij de geprojecteerde foto. want in ss-concentratiekamp vught werkte gerda bij het philips-kommando. sanne van heijst is de schrijfster van het boek 'philips-meisje van kamp vught'. vanavond gaf zij bij de bossche boekhandel adr. heinen een lezing over haar boek, over gerda nothmann en het onderzoek dat zij voor haar boek heeft gedaan.

een boeiend en bizar verhaal is het, van hoe een uit duitsland gevlucht joods meisje bij pleegouders in tilburg terecht komt en vervolgens met hen in kamp vught. als enige van zowel haar eigen (duitse) familie als van haar pleeggezin (de familie deen) overleeft gerda de oorlogsverschrikkingen. in kamp vught heeft ze het door haar werk bij de philips-fabriek op het kamp minder zwaar dan andere gevangenen (extra eten, milder regime) en heeft ze een 'sperre' die voorkomt dat ze op transport moet. als in juli 1944 het philips-kommando door de ss wordt opgedoekt ontlopen de 'philips-joden' de gaskamers vanwege hun belang voor de oorlogsindustrie en worden ze onder meer te werk worden gesteld bij philips-concurrent telefunken. een dodenmars en vele kilometers aan treinreizen later komt ook voor gerda uiteindelijk de bevrijding.

het verhaal-in-grote-lijnen behoort tot de canon van nationaal monument kamp vught, waar het een vast onderdeel is van de rondleidingen voor scholen voor voortgezet onderwijs. ik gids daar zelf geregeld groepen en schoolklassen langs onder meer gerda's verhaal en maak daarbij ook gebruik van teksten van sanne van heijst, die mede aan de wieg gestaan van de huidige vorm van deze rondleidingen toen zij - tot enkele jaren geleden - educatief medewerkster van het herinneringscentrum was.

toen gerda bij haar gastouders in tilburg woonde, schreef zij wekelijks brieven naar haar ouders in berlijn. uit onder meer die brieven, familiedocumenten en de memoires die gerda later op schrift stelde (zij overleed in 1999) reconstrueert sanne van heijst de geschiedenis van een joodse duitse tiener en werpt zij een nieuw licht op de betekenis van philips op de overleving van enkele honderden joodse vrouwen. dat alles beloven de flaptekst en de lezing van vanavond.

en nu ga ik er snel zelf mee aan de slag...