duizenden gevangenen van het voormalige ss-concentratiekamp vught zijn in de oorlog in goederen- en beestenwagons op transport gesteld naar doorgangskamp westerbork. voor velen, vooral joden, was dat een enkele reis - ze keerden niet terug, reisden hooguit verder, de vernietiging tegemoet. treinwagons van het type dat toentertijd door de duitsers werd gebruikt, volgden gisteren en vandaag het spoor terug. twee goederenwagons uit de tweede wereldoorlog werden getransporteerd van westerbork naar vught en staan nu op het terrein van de van brederodekazerne (ooit de kazerne van de ss), waar ze worden gerestaureerd. mei volgend jaar krijgen ze een plaatsje langs de lunettenlaan, vlakbij herinneringscentrum nationaal monument kamp vught, precies op de plek waar in de oorlog het eigen spoorlijntje van het concentratiekamp liep.

het spoor van het kamp naar de lijn den bosch-tilburg was een goederenlijntje, speciaal aangelegd voor het transport van vliegtuigwrakken naar het zogenoemde ‘zerlegebetrieb’. deze vliegtuigsloperij was een dependance van het zerlegebetrieb in het utrechtse zuilen. het lijntje was dus niet bedoeld voor personenvervoer. dagelijks werden er vijftien tot twintig wagons schroot (en kolen voor het crematorium van het kamp) over aangevoerd. zo’n vijfhonderd gevangenen werkten er om de wrakken te slopen, opdat nog bruikbare materialen konden worden teruggeleverd aan de duitse oorlogsindustrie. het was dwangarbeid onder zeer zware omstandigheden.

slechts vier keer is het spoorlijntje gebruikt voor personenvervoer. op 24 mei 1944, toen het nog maar net was aangelegd, werden rechtstreeks vanuit het kamp 650 mannen op transport gesteld naar concentratiekamp dachau. het waren de werkers van het philipskommando, dat door de laatste kampcommandant werd opgeheven. op 3 juni, tien dagen later dus, volgde het transport van de ‘philipsjoden’ (391 vrouwen, 90 mannen, 14 kinderen) naar auschwitz. na dit laatste transport werd kamp vught ‘judenrein’ verklaard. ‘judenrein’ - alleen het woord zelf al geeft je koude rillingen…

nog twee keer wordt daarna het lijntje van kamp vught voor personentransport gebruikt en wel op 6 en 7 september 1944. het zijn de dagen die direct volgen op dolle dinsdag. kamp vught wordt ontruimd onder de druk van de oprukkende bevrijders. maar eerst nog stuurt de ss-kampleiding de nog overgebleven gevangenen op transport. ongeveer 3.500 mannen en vrouwen vertrekken vanaf het perronnetje op het zerlegebetrieb naar de concentratiekampen sachsenhausen en ravensbrück.